[ Pobierz całość w formacie PDF ]

wyjaśnienie tego faktu w świetle koncepcji modułowości nasuwa pewne problemy. Głównym
problemem jest tu pokazanie, gdzie przebiega granica między wyjściem z poziomu modułów,
czyli poziomu nieprzenikliwej informacyjnie analizy percepcyjnej, a interpretujÄ…cymi jej
wynik, w zależności od wzbudzonych oczekiwań, nastawień itp., procesami centralnymi.
Przyjrzyjmy się z kolei teorii Shiffrina i Schneidera (1977), którą uważa się za teorię uwagi,
ale która jest także teorią pamięci i oparta jest również na dwóch wyróżnionych typach
wiedzy, a ściślej na dwóch typach procesów: automatycznej detekcji i kontrolowanego
przeszukiwania. W wyniku krytyki blokowego modelu pamięci (autorstwa Shiffrina i
Atkinsona, 1969, por. rys. 21.) Shiffrin° wspólnie ze Schneiderem zaproponowali nowÄ… teoriÄ™
akcentującą procesualny charakter mechanizmów pamięciowych.
Procesy automatycznej detekcji to rozpoznawanie bodz
ców za pomocą nabytych programów
(strategii) zakodowanych w LTM. Te automatyczne strategie decydują o przebiegu procesów
informacyjnych i o koncentracji uwagi, jak też wywołują reakcje organizmu, które nie
wymagają świadomego wysiłku, a więc nie angażują ograniczonej pojemności STM. Procesy
świadomego przeszukiwania pamięci pojawiają się w nowych sytuacjach
51
KRAINA LOGOS www.logos.astral-life.pl
° Z kolei Atkinson wraz z JuolÄ… podjÄ™li rewizjÄ™ pierwotnej wersji teorii (znanÄ… jako teoria
Atkinsona i Juoli, 1974), proponujÄ…c szereg jej modyfikacji, takich jak: rozbudowane procesy
kontrolne, wielość kodów zarówno w STM, jak i LTM, znacznie większą ruchliwość
zachodzących procesów i znacznie większą złożoność struktur LTM.
i nie opierają się na gotowych strategiach zakodowanych w pamięci, na nich właśnie
koncentruje się uwaga. Są zmienne i dopasowujące sję do danej sytuacji. Ceną tej zmienności
jest konieczność korzystania z ograniczonych zasobów STM. Autorów ,interesuje przebieg
automatyzacji procesów kontrolnych zachodzących w STM, które w wyniku praktyki i
nabycia wprawy przestają angażować świadomy wysiłek jednostki. Zilustrujemy to na
przykładzie ich eksperymentów.
Osobom badanym eksponowano kolejno na monitorze 20 kart zawierajÄ…cych litery, a
zadaniem badanych było wyszukiwanie na tych kartach podanego im uprzednio na ekranie
znaku. Jeśli karta zawierała ów znak, należało odpowiedzieć "tak", jeśli nie, to "nie'.'. Dwa
czynniki stanowiły zmienne niezależne. Jeden, zwany zakresem ramy, sprowadzał się do
czterech warunków: karty mogły zawierać od jednej do czterech liter, z tym że na wszystkich
20 kartach danego zestawu znajdowała się jednakowa liczba liter. Drugi czynnik przyjmował
dwa warianty, zwane warunkiem tej samej kategorii i warunkiem różnej kategorii. W
pierwszym przypadku poszukiwany element należał do tej samej kategorii co eksponowane
na ekranie znaki, tzn. jeśli była to np. litera, to wszystkie znaki eksponowane na kartach
składały się także z liter. Chodziło o wskazanie tej karty, na której znajdowała się podana
badanemu na ekranie litera; np. J. W warunku różnej kategorii znakiem, którego należało
szukać na kartach, była cyfra, np. 8, podczas gdy znakami znajdującymi się na kartach były
litery. Należało więc zidentyfikować tylko jedną kartę, na której wśród liter występowała
także cyfra 8. Wszystkie te warunki egzemplifikuje rysunek 24.
Ramy
Rys. 24. Dwa przykfady kart stosowanych w eksperymentach Shiffrina i Schneidera: (a )
warunek tej samej kategorii, w którym poszukiwanym celem jest litera J, i (b) warunek różnej
kategorii, w którym poszukiwanym celem jest cyfra 8. (Według: R. M. Shiffrin i M.
Schneider, 1977.)
Zmienną zależną w tych eksperymentach była poprawność odpowiedzi. Okazało się, że w
warunku różnej kategorii 95% poprawnych odpowiedzi osiągali badani przy czasie ekspozycji
52
KRAINA LOGOS www.logos.astral-life.pl
kart wynoszÄ…cym 80 milisekund, natomiast w warunku tej samej kategorii czas ten dla
osiągnięcia tego samego stopnia poprawności wynosił aż 400 milisekund. Ponadto zakres
ramy nie miał żadnego wpływu przy różnej kategorii, wpływał zaś bardzo istotnie przy tej
samej kategorii (tzn. rósł wraz ze wzrostem zakresu ramy).
Uzyskane wyniki Shiffrin i Schneider (1977) interpretowali w sposób następujący: osoby
badane zanim przyszły na badania miały już zautomatyzowaną umiejętność odróżniania cyfr
od liter (detekcji cyfry z tła liter) i nie musiały angażować w to procesów kontrolowanych. Z
kolei wyodrębnienie litery spośród innych liter wymaga udziału procesów kontrolowanych,
porównuje się każdą literę z karty z podanym wzorcem, dlatego też, im więcej jest liter do
porównania (im większy zakres ramy), tym dłuższy czas dokonywanych operacji. W innym
eksperymencie Shiffrin i Schneider (1977) spróbowali zautomatyzować zachowanie się w
sytuacji tej samej kategorii, tzn. identyfikacji litery na tle innych liter. W badaniu tym litera
podawana na początku w celu jej wyszukania w toku prezentacji kolejnych kart należała
zawsze do jednego zbioru (B, C, D, F, G, H, J, K, L), natomiast zbiór liter, spośród których
należało ją wyodrębnić, składał się z innych liter (Q, R, S, T, V, W, X, Y, Z). Okazało się, że
po 2100 próbach osoby badane osiągnęły takie same wyniki, jak w sytuacji różnej kategorii,
czyli proces tej identyfikacji został także zautomatyzowany.
Z tych i innych badań wynika, że automatyzacji w wyniku ćwiczenia mogą podlegać [ Pobierz całość w formacie PDF ]

zanotowane.pl

doc.pisz.pl

pdf.pisz.pl

razem.keep.pl