[ Pobierz całość w formacie PDF ]

rej utwory wydano drukiem. Poprzez małżeństwo z Bernardem w 1470
roku weszła do rodziny o tradycjach literackich, a po śmierci męża, nie
mając potomstwa, bez reszty poświęciła się pisarstwu i studiowaniu łaci-
ny. Większość jej utworów pochodzi sprzed 1492 roku. Trzy z nich między
XV a XVII wiekiem zrobiły zawrotną karierę wydawniczą: Rappresentazio-
ne di Santa Domitilla (Przedstawienie o św. Domitilli) publikowane było co
najmniej dwadzieścia razy, Rappresentazione di Santa Guglielma (Przedsta-
wienie o św. Guglielmie) trzydzieści trzy razy, a Rappresentazione del figliuol
prodigo (Przedstawienie o synu marnotrawnym) doczekało się osiemnastu
wydań. Inne jej utwory to Rappresentazione di San Francesco (Przedstawie-
nie o św. Franciszku) i Rappresentazione della distruzione di Saul e il pianto di
Davit (Przedstawienie o upadku Saula i płaczu Dawida). W dramatach An-
OD POCZTKÓW DO XV WIEKU
III. TEATR RELIGijNy 45
tonii miejsce pierwszoplanowe przypada często kobietom, głoszącym po-
chwałę dziewictwa lub sławiącym przykłady cnót małżeńskich i matczy-
nych. Prawdopodobnie były one pisane z myślą o nowicjuszkach i wycho-
wankach klasztornych.
Do ostatniej generacji twórców należał sam Wawrzyniec Wspaniały
(Lorenzo de Medici, 1449 1492)  faktyczny choć nie tytularny książę
wychodzi ze swej roli mecenasa i staje siÄ™ autorem, a jego synowie, Gio-
vanni (pózniejszy papież Leon X), Piero i Giuliano, aktorami. Na uwagę
zasługuje jego dramat, wystawiony w roku 1489, czasem wskazywany jako
pierwsza tragedia historyczna w języku włoskim, Rappresentazione di San
Giovanni e Paolo (Przedstawienie o św. Janie i Pawle). Lorenzo dość szero-
ko i swobodnie czerpiąc ze zródeł zarówno chrześcijańskich, humanistycz-
nych, jak i starożytnych (m.in. Złotej legendy, Vita Constantini  %7łycia Kon-
stantyna Euzebiusza z Cezarei, De falso credita et ementita Constantini dona-
tione  O fałszywej i zmyślonej donacji Konstantyna Lorenza Valli), zarysował
dość przekonującą sylwetkę Konstantyna, w której niektórzy badacze chcą
widzieć projekcję postaci samego autora, zmęczonego walkami polityczny-
mi, przygnębionego po zabójstwie brata Giuliana. W rzeczywistości mimo
bardzo jeszcze średniowiecznego sposobu konstruowania akcji  nagroma-
dzenia wydarzeń i miejsc, struktury parataktycznej  dramat charakteryzu-
je się ciekawie nakreślonymi sylwetkami, niepozbawionymi pewnej głębi
psychologicznej; Konstantyn zostaje przedstawiony jako cesarz ale i ojciec.
Wawrzyniec zmarł w rok po napisaniu utworu, który może zostać odczyta-
ny jako rodzaj nieświadomego testamentu.
Ostatnim bodaj ważnym autorem florenckim tworzącym sacre rappre-
sentazioni był Castellano Castellani (1461 1519). Pochodził z Prato,
uczył prawa kanonicznego na Uniwersytecie w Pizie, a następnie we Flo-
rencji. Przyjaznił się Girolamem Savonarolą, z którym zerwał kontakty, gdy
kaznodzieja oddalił się od Medyceuszów. Pozostając w orbicie możnego
rodu, sławił go w wielu swych utworach, pisał też teksty dewocyjne. Na
uwagę jednak zasługują przede wszytkim utwory dramatyczne, które zaczął
tworzyć za sugestią Bernarda Pulciego i w których korzystał z epizodów hi-
storii antycznej, np. Rappresentazione di Costantino imperatore, San Silvestro
papa (Przedstawienie o cesarzu Konstantynie, św. Sylwestrze papieżu). Przypi-
suje mu się też dramaty hagiograficzne, wcześniej uważane za anonimowe:
Santa Eufemia (Zw. eufemia), Santi Grisanto e Daria (Zw. Chryzant i Daria),
Santa Eufrasia (Zw. eufrazja), Sant Onofrio (Zw. Onufry), Santa Orsola (Zw.
Urszula). W niektórych dramatach odnajdziemy pewien ferment duchowy
wskazujący na to, że mogły powstać w okresie, w którym Castellani znaj-
dował się pod wpływem Savonaroli. Być może Sant Onofrio, Santa Orsola
powstały w latach 1495 96, a Figliuol prodigo (Syn marnotrawny) i Disputa
OD POCZTKÓW DO XV WIEKU
46 OD POCZąTKóW DO XV WIEKU
al tempio (Dysputa w świątyni) w latach 1496 97. Kroniki przekazują nam
daty wystawień dramatów, mających miejsce już w wieku XVI, które mo-
głyby wyjść spod jego pióra: np. San Venanzio (1502, Zw. Wenancjusz); San
Tommaso (1509, Zw. Tomasz), jak i Santa Dorotea (Zw. Dorota), Un miraco-
lo di Santa Maria Maddalena (Cud św. Marii Magdaleny), Santa Barbara (Zw.
Barbaraa) opublikowane po raz pierwszy 1516 roku. Również inne dramaty
Castellaniego publikowane były w okresie 1510 1515, a wśród nich Rap-
presentazione del figliuol prodigo, której warto poświęcić nieco uwagi.
Znany ewangeliczny motyw syna marnotrawnego zostaje zanurzony
przez toskańskiego autora w realiach jego epoki. Szczegóły zaczerpnięte [ Pobierz całość w formacie PDF ]

  • zanotowane.pl
  • doc.pisz.pl
  • pdf.pisz.pl
  • razem.keep.pl