[ Pobierz całość w formacie PDF ]

oszukiwac, ale Nieba przekupic nie mozna.
Sila, ktora prawdopodobnie wywiera na Hitlerze wieksze wrazenie anizeli Bog, Opatrznosc i
Los - to Natura. Podczas gdy historyczny rozwoj w ostatnich czterystu latach zmierzal do tego,
aby zastapic dominacje nad ludzmi panowaniem nad przyroda, Hitler z uporem glosi, ze mozna
i trzeba rzadzic ludzmi, lecz nie mozna sprawowac rzadow nad Natura. Przytoczylem juz jego
powiedzenie, ze historia rodzaju ludzkiego prawdopodobnie nie zaczela sie od oswojenia
zwierzat, lecz od owladniecia ludzmi nizszego rodzaju. Szydzi z mysli, ze czlowiek moglby
ujarzmic przyrode i osmiesza tych, ktorzy wierza, ze osiagna zwyciestwo nad Natura, a
tymczasem nie maja do swojej dyspozycji zadnej broni poza jakas tam idea. Twierdzi, ze
czlowiek nie panuje nad Natura, lecz opierajac sie na znajomosci kilku jej praw i tajemnnic,
urosl do pozycji wladcy pozostalych istot zyjacych, pozbawionych tej wiedzy. Znajdujemy tu
znowu te sama idee: Natura jest wielka potega, ktorej musimy sie poddac, lecz co do istot
zyjacych - nad tymi powinnismy dominowac.
Usilowalem ukazac dwie tendencje w pismach Hitlera, okreslone juz uprzednio jako
podstawowe cechy charakteru autorytarnego: zadze wladzy nad ludzmi i pragnienie
podporzadkowania sie wszechogarniajacej, silnej wladzy zewnetrznej. Idee samego Hitlera
pokrywaja sie tu mniej wiecej z ideologia partii hitlerowskiej. Mysli przedstawione w swojej
ksiazce wypowiadal w niezliczonych mowach, ktorymi przyciagal masy do swej partii.
Ideologia ta zrodzila sie z osobowosci, ktora wskutek poczucia nizszosci, nienawisci do zycia,
ascezy i zazdrosci wobec cieszacych sie zyciem jest gleba sado-masochistycznych sklonnosci;
ideologia ta zwracala sie do ludzi, ktorych na skutek podobnej struktury charakteru owe nauki
pociagaly i fascynowaly i ktorzy stali sie zarliwymi wyznawcami czlowieka wyrazajacego ich
uczucia. Lecz nie tylko sama ideologia hitleryzmu dawala zadowolenie nizszym klasom
srednim; praktyka polityczna urzeczywistniala to, co ideologia przyrzekala. Powstala
hierarchia, w ktorej kazdy mial nad soba kogos, komu mial sie podporzadkowac, i kogos pod
soba, nad kim mogl czuc swoja wladze; czlowiek u samej gory, wodz, mial nad soba Los,
Historie, Nature, jako potege, ktorej mogl sie powierzyc. Tak wiec ideologia hitleryzmu i jej
praktyka zaspokajaly pragnienia wynikajace ze struktury charakteru czesci ludnosci, wskazujac
zarazem droge i kierunek tym, ktorzy, nieskorzy ani do wladzy, ani do uleglosci, byli
zrezygnowani i zatracili wiare w zycie, we wlasne postanowienia, w cokolwiek.
Czy rozwazania powyzsze moga byc kluczem do prognozy na temat utrwalenia sie hitleryzmu
w przyszlosci? Nie czuje sie powolany do gloszenia przepowiedni. Jednak kilka zagadnien
wynikajacych z psychologicznych przeslanek przez nas juz omowionych mozna by juz dzis
rozwazyc. Tak wiec - czy hitleryzm w okreslonych warunkach psychologicznych nie zaspokaja
emocjonalnych potrzeb ludnosci i czy ta psychologiczna funkcja nie stanowi glownego
czynnika sprzyjajacego jego stabilizacji?
Na podstawie wszystkiego, co zostalo dotad powiedziane, jest rzecza jasna, ze odpowiedz na to
pytanie bedzie negatywna. Faktu indywiduacji czlowieka i zniszczenia wszystkich jego
pierwotnych wiezi nie da sie odwrocic. Proces rozpadu sredniowiecznego swiata trwal
czterysta lat i dopelnia sie w naszej epoce. Jesli tylko caly system przemyslowy, caly sposob
produkcji nie ulegnie zniszczeniu i nie wroci do poziomu preindustrialnego, czlowiek
pozostanie nadal jednostka, ktora calkowicie wynurzyla sie z otaczajacego ja swiata.
Przekonalismy sie, ze czlowiek nie moze zniesc tej wolnosci negatywnej; ze probuje uciec w
nowe wiezy, majace zastapic mu wiezi pierwotne, ktorych sie wyrzekl. Jednak te nowe wiezy
nie sprzymierzaja go naprawde ze swiatem. Czlowiek osiaga wiec swoje nowe bezpieczenstwo
za cene rezygnacji z integralnosci swojego "ja". Nie znika faktyczna dychotomia miedzy nim a
nowymi silami, ktore udaremniaja i paralizuja jego zycie, chocby nawet z wlasnej woli
swiadomie im ulegl. Rownoczesnie swiat, w ktorym zyje, nie tylko zatomizowal czlowieka,
lecz takze wyposazyl go we wszelkie potencjalne szanse stania sie jednostka. Nowoczesny
system przemyslowy jest bowiem zdolny nie tylko do produkowania srodkow, ktore moglyby
zapewnic czlowiekowi zycie bezpieczne pod wzgledem ekonomicznym, ale takze do
stworzenia materialnej podstawy jego pelnego rozwoju pod wzgledem intelektualnym,
zmyslowym i emocjonalnym, skracajac mu przy tym znacznie czas pracy.
Funkcja autorytarnej ideologii i praktyki podobna jest do funkcji symptomow neurotycznych.
Funkcje te wynikaja z trudnych do zniesienia sytuacji psychologicznych, a rownoczesnie
przynosza rozwiazania, ktore umozliwiaja zycie. Nie sa to jednak rozwiazania, dzieki ktorym
osiaga sie szczescie lub rozwoj osobowosci; pozostawiaja one bowiem bez zmiany sytuacje,
ktora zmusza do neurotycznych rozwiazan. Dynamizm natury czlowieka jest waznym
czynnikiem, ktory sklania go jesli to w ogole mozliwe - do poszukiwania rozwiazan bardziej
zadowalajacych. Samotnosc i bezsilnosc jednostki, jej dazenia do realizacji rozbudzonych w [ Pobierz całość w formacie PDF ]

zanotowane.pl

doc.pisz.pl

pdf.pisz.pl

razem.keep.pl